Porady praktyczne dla odnawiających stare i budujących nowe układy lampowe |
1. Igła do nawlekania linki
napędowej Praktyczną igłę do nawlekania linki napędowej do skali odbiornika można wykonać z kawałka drutu o średnicy ok. 2mm i długości dwudziestu kilku cm, wygiętego jak na rysunku. Oddaje ona nieocenione usługi w ciasnych przejściach mechanizmu napędowego różnych odbiorników, umożliwia bowiem przeciąganie i popychanie tych linek |
2. Pomiar średnicy drutów bez
użycia mikromierza Dla zmierzenia średnicy drutów nawojowych bez pomocy mikromierza należy nawinąć na okrągły ołówek tyle zwojów drutu (zwój obok zwoja), aby długość uzwojenia wyniosła 10mm. Następnie dzieli się 10 przez liczbę otrzymanych zwojów. Jeżeli wypadnie np. na 10m 18 zwojów - to średnica drutu (wraz z izolacją) wynosi 10:18 = 0,55mm. |
3. Ochrona lamp elektronowych Dla zabezpieczenia lampy przed stoczeniem się ze stołu warsztatowego, a więc i stłuczeniem się, należy naokoło jej podstawy owinąć raz lub dwa razy pojedynczy drut izolowany, pozostawiając wystające końcówki długości około 1cm. Te właśnie krótkie 'wąsy" zapobiegną toczeniu się lampy po stole. |
4. Badanie emisji lamp za
pomocą omomierza Do nóżek połączonych z końcówkami włókna żarzenia badanej lampy przyłączamy baterię, bądź też inne odpowiednie dla danego typu lampy źródło napięcia prądu stałego. Przy badaniu lamp pośrednio żarzonych katodę należy połączyć z włóknem żarzenia. Zacisk dodatni omomierza łączymy bezpośrednio z siatką sterującą lampy, a zacisk ujemny z katodą (od strony dodatniego bieguna baterii żarzenia). Przy badaniu lampy - diody zacisk dodatni omomierza należy połączyć bezpośrednio z jej anodą. Pod wpływem prądu przepływającego przez utworzony w ten sposób obwód - wskazówka omomierza wychyli się odpowiednio do wielkości emisji lampy. Duże wychylenie wskazówki świadczy o tym, że pod względem emisji badana lampa jest pełnowartościowa. Nieznaczne natomiast wychylenie wskazuje na zanik emisji, a więc i na daleko posunięte zużycie się lampy. Ocenę emisji możemy sobie ułatwić przez porównanie wskazań omomierza ze wskazaniami dla tego samego typu lampy, o której wiemy, że jest sprawna. |
5. Usuwanie szelaku z
powierzchni uzwojenia W praktyce radioamatorskiej zachodzi nierzadko potrzeba przewinięcia uszkodzonego uzwojenia transformatora lub dławika, a w związku z tym uprzedniego usunięcia pokrywającej jego powierzchnię warstwy szelaku. Manipulacja ta nie powinna spowodować uszkodzenia izolacji na drucie nawojowym. Wypróbowany, a skuteczny i łatwy w stosowaniu sposób wykonania tego zabiegu polega na pocieraniu warstwy szelaku tamponem z waty nasyconym spirytusem denaturowanym. Już po upływie kilku minut szelak się rozpuszcza i wtedy drut nawojowy bez trudności można odwijać. |
6. Lutowanie drutu oporowego Druty oporowe produkowane z chromonikieliny, konstantanu i podobnych materiałów można lutować w następujący sposób. Końce, które będą lutowane, należy skręcić razem i przez tak złączony przewód przepuścić prąd o natężeniu powodującym rozgrzanie się drutu do czerwoności. Wówczas na złącze należy położyć okruch lapisu, który po roztopieniu się spełni normalną rolę lutu. Przy układaniu lapisu na rozgrzanym złączu trzeba posługiwać się pincetką, aby nie poparzyć palców. Samego skręcania drutów dokonuje się przy użyciu płaskich szczypców. |
7. Zabezpieczenie cewek przed
wpływem wilgoci Cewki odbiornika znajdującego się przez dłuższy czas w wilgotnym (względnie nasyconym parą wodną) pomieszczeniu - wskutek pochłaniania wilgoci zaczynają tracić swe właściwości (wzrost strat dielektrycznych, a więc i pojemności własnej cewek). Dla uodpornienia izolacji uzwojenia na wilgoć można cewki bądź nasycić rozpuszczoną parafiną, bądź pokryć substancją otrzymaną przez rozpuszczenie błony fotograficznej (oczyszczonej z emulsji) w acetonie. W pierwszym przypadku - cewkę zanurza się w roztopionej parafinie (nagrzanej do około 100oC) na przeciąg około 10 minut, po czym po wyjęciu ustawia się ją tak, aby parafina z niej wyciekła. Cewki średnio- i krótkofalowe należy zaraz po wyjęciu z parafiny wytrzeć szmatką, usuwając pozostałości rozpuszczonego materiału. W drugim natomiast przypadku pokrywamy cewkę dwukrotnie cienką warstewką mieszanki celuloidu i acetonu; otrzymujemy ją po rozpuszczeniu pociętej na drobne kawałki taśmy fotograficznej (bez emulsji) w acetonie; substancję tę należy tak długo mieszać, aż utworzy się jednolita masa o konsystencji kleju. Pokryte nią cewki powinny być suszone przez około 1 godzinę w temperaturze przynajmniej 40oC. |
8. Czyszczenie powierzchni
przedmiotów aluminiowych Wykonane z aluminium elementy konstrukcyjne można oczyścić w łatwy sposób przy użyciu do tego celu drucianej szczoteczki. Oczyszczoną powierzchnię wycieramy następnie kawałkiem sukna. W rezultacie uzyskuje ona piękny, odświeżony wygląd. Chcąc zapobiec pokrywaniu się powierzchni przedmiotów aluminiowych warstwą tlenku - należy przetrzeć ją benzyną (albo acetonem), a następnie przetrzeć 10-procentowym roztworem wodorotlenku potasu. Do sporządzenia roztworu używa się wody destylowanej. |
9. Naprawa głośnika z
odbiornika AGA i STOLICA Głośniki dynamiczne z cewką wzbudzającą, w które wyposażone są odbiorniki AGA i STOLICA, ulegają często uszkodzeniu wskutek przepalenia się cewki wzbudzenia. Wypadki takie zdarzają się przede wszystkim tam, gdzie odbiorniki radiowe pracują w wilgotnych pomieszczeniach. Cewka wzbudzenia nawinięta jest masowo, bez przekładek, istnieją więc możliwości uszkodzenia emalii izolującej przewód i powstawania w szczelinach "gnynszpanu" przeżerającego przewód. Głośnik taki można naprawić w bardzo łatwy sposób, należy jedynie zachować następującą kolejność prac. Wymontowany z radioodbiornika głośnik, od którego odkręciliśmy uprzednio transformator, kładziemy koszem membrany na stół i wiertłem M3 wiercimy w miejscach pokazanych na zamieszczonym obok rys.1 - dwa otwory (po jednym z każdej strony), w które wbijemy później pręty prowadzące. Następnie wiertłem M6 - dokładnie na środku pasa elektromagnesu, w zagiętej i przyspawanej jego części do kosza - wiercimy po jednym otworze z każdej strony. W otwory te wkładamy wkręty M6 i poprzez podkładkę sprężynującą zaciskamy mocno nakrętkę. Następną czynnością będzie przepiłowanie (piłką do metali) spawów na czterech rogach pasa elektromagnesu. Czynność tę możemy wykonać bez obawy uszkodzenia cewki, bądź zmiany ustawienia elektromagnesu; nie pozwolą na to uprzednio założone sztyfty i wkręty. Po przepiłowaniu spawu fabrycznego możemy odkręcić nakrętki M6 i podważając śrubokrętem w miejscach piłowania - zdjąć ostrożnie elektromagnes wraz z cewką wzbudzenia (rys.2). Cewka elektromagnesu nawinięta jest na sztywnym karkasie z preszpanu i daje się bez trudu zdjąć z pręta stanowiącego część składową elektromagnesu. Przewijając cewkę możemy z powodzeniem posłużyć się ręczną wiertarką zamontowaną w imadle warsztatowym. Niekiedy już po zdjęciu izolacyjnej warstwy papieru cewki zauważymy szukane uszkodzenie uzwojenia. Wskazane jest jednak rozwinięcie całego uzwojenia (przewijając drut na pomocniczą szpulę) i przejrzenie jego stanu izolacji. Praktyka wykazała, że uszkodzenie uzwojenia (przerwa) tej cewki w większości przypadków następuje przez zawilgocenie; stwierdzić to można oglądając starannie powierzchnię uzwojenia, na której zobaczymy niebieskie kropeczki "grynszpanu". W takich przypadkach trzeba drut zastąpić nowym, przeliczając ilość zwojów uzwojenia podczas odwijania starej cewki. Nowo nawiniętą szpulę należy zabezpieczyć warstwą izolacyjnego papieru, po czym ostrożnie, aby nie uszkodzić ceweczki głośnika, przykręcić elektromagnes do kosza głośnika przygotowanymi wkrętami M6. Ostatnią czynnością będzie zalanie nakrętek farbą, np. lakierem do paznokci. W ten sposób zreperowany głośnik służyć będzie znów jak nowy. (R6/1960) |
10. Jak usunąć zwarcie między
elektrodami lamp W wyniku usterek produkcyjnych powstają często w lampach elektrycznych zwarcia międzyelektrodowe. Można je usunąć w sposób następujący: ustalamy za pomocą próbnika, które elektrody zostały zwarte, po czym do ich zewnętrznych wyprowadzeń (nóżek) przykładamy przewody od kondensatora o dużej pojemności, np. 4 lub 6µF, naładowanego uprzednio z zasilacza sieciowego do napięcia 300V. Duży prąd rozładowania kondensatora spowoduje w większości przypadków stopienie się styków między elektrodami. Manipulację tę można powtórzyć kilkakrotnie, zwiększając pojemność kondensatora. Opisany zabieg nie zawsze jednak okazuje się skuteczny, tym nie mniej warto o nim pamiętać i w razie potrzeby nie rezygnować z praktycznego wypróbowania go. (R6/1956) |
11. Jak wyjmować lampy
z radioodbiornika Wyjmowanie małych lamp z trudno dostępnych miejsc radioodbiornika jest dość uciążliwe. Można sobie tę czynność ułatwić za pomocą kawałka rury wykonanej z plastiku o średnicy lampy radiowej. Jeden koniec tej rury nakłada się na lampę, gdy odbiornik jest włączony i lampa gorąca; następnie wyłącza się odbiornik i po pewnym czasie wyjmuje się rurką ostygłą już lampę. (R7/1960) |
12. W jaki sposób można
przedłużyć trwałość lamp bateryjnych Mając często trudności z nabyciem lamp do odbiornika bateryjnego typu "Pionier" zastanawiałem się jakby to przedłużyć "żywotność" tych lamp. Nasunęła mi się myśl , że gdyby podnieść napięcie żarzenia tych już zużytych, a pracujących w normalnych warunkach lamp o około 0,4V, to ich praca powinna się poprawić. Tak więc nic nie tracąc, ze względu na zużyte lampy, zamiast 1,4 żarzenia zastosowałem napięcie 1,8V, a napięcie anodowe utrzymałem bez zmiany. Lampy te zaczęły pracować znów jak prawie nowe na zakresach wszystkich fal. Po 360 godzinach znów zwiększyłem napięcie żarzenia do około 2,4V i praca się polepszyła na około 320 godzin, a więc łącznie praca lamp przedłużyła się o około 680 godzin, czyli o jedną szóstą normy gwarancyjnej. Do żarzenia lamp stosowałem ogniwa suche, łącząc dwa szeregowo ze sobą - jedno ogniwo nowe o napięciu 1,4V i drugie zużyte, które miało napięcie 0,8V. Do tych ogniw przyłączałem szeregowo opornik drutowy 5 omów. (J.Pastor RiK3/1961) |
13. Samodzielne
wykonanie potencjometru liniowego Tutaj możesz znaleźć tekst porady. (RiK3/1961) |
14. Wzajemne
usytuowanie elementów indukcyjnych w konstrukcjach elektroakustycznych Tutaj możesz znaleźć tekst porady. (RiK10/1972) |
15. Obliczanie
drucików topikowych Tutaj możesz znaleźć tekst porady. (R12/1952) |
16. Praktyczne
sposoby określania danych nieznanych transformatorów i dławików Tutaj możesz znaleźć tekst porady. (R4/1952) |
17. Naprawa
przebitych kondensatorów elektrolitycznych Do biegunów przebitego kondensatora elektrolitycznego doprowadzamy zmienne napięcie z transformatora na kilka sekund. Napięcie to powinno być 6÷10 razy mniejsze od napięcia roboczego danego kondensatora. Kondensatory o napięciu roboczym 300÷450V możemy włączać do sieci poprzez bezpiecznik 5A. Bezpiecznik ten ulegnie przepaleniu, ale ten krótkotrwały przepływ prądu wystarczy do "naprawy" miejsca przebicia. (RiK1/1967) |
18. Lutowanie
aluminium Lutowane miejsca pokrywamy olejem mineralnym i powierzchnię pod warstwą oleju oczyszczamy warstwą noża. Po oczyszczeniu lutujemy tak, jak inne metale. Jeśli cyna nie chwyci, powtarzamy oczyszczanie. Lepsze rezultaty osiągamy stosując olej do maszyn do szycia, wazelinę lub smar do konserwacji broni. Lut powinien zawierać nie mniej niż 50% ołowiu. Przy lutowaniu blach o grubości powyżej 2mm, miejsce lutowane przed nałożeniem warstwy smaru podgrzewamy lutownicą. Metodę tę można stosować przy lutowaniu przewodów do korpusu kondensatora elektrolitycznego bez obawy uszkodzenia go. (RiK1/1967) |
19. Amatorskie
srebrzenie materiałów ceramicznych Radioamatorzy zajmujący się techniką nadawczą mają trudności ze srebrzeniem własnoręcznie oszlifowanych kwarców. Metody srebrzenia elektrolitycznego i przez zanurzenie w roztworach soli srebrowych nie zdają tu egzaminu. Według niżej opisanej metody można srebrzyć kwarce oraz amatorskie kondensatory przepustowe, stosowane w urządzeniach KF i UKF. Przy zachowaniu ostrożności polegającej na stopniowym ogrzewaniu przedmiotów można wykonywać nowe warstwy przewodzące lub poprawiać stare połączenia takich detali jak: kondensatory mikowe, ceramiczne, termistory, warystory itp. Srebrzenie wykonuje się przez pokrycie materiału ceramicznego pastą składającą się z węglanu srebra i "topnika" oraz rozpuszczalnika, a następnie ogrzanie do temperatury powyżej 300o. Powstałe z rozkładu metaliczne srebro tworzy równomierną, cienką i dobrze przylegającą warstwę. Chemikalia można nabyć w aptece lub w sklepach z artykułami gospodarstwa domowego. Potrzebny jest lapis (azotan srebra - AgNO3) w ilości kilku pałeczek oraz mała torebka sody kalcynowanej, czyli "bielidła" lub sody krystalicznej do prania. Dla spreparowania małej ilości pasty do srebrzenia odważamy około 5g lapisu i rozpuszczamy go w około 100cm3 wody destylowanej. W razie braku wody destylowanej stosujemy przegotowaną i przefiltrowaną wodę deszczową. W drugim porcelanowym naczyniu rozpuszczamy około 0.5g "bielidła" lub 1.5g sody krystalicznej w około 100cm3 wody destylowanej. Obydwa te płyny ogrzewamy prawie do wrzenia, mieszamy ze sobą i po chwili przesączamy przez bibułę filtracyjną lub przez gęstą tkaninę. Osad przemywamy kilkanaście razy ciepłą wodą destylowaną, nalewając każą następną porcję po spłynięciu poprzedniej. Osad z filtru zeskrobujemy ostrożnie żyletką, przenosimy na kawałek porcelanowej płytki i suszymy w temp. 110÷150oC. Wysuszony proszek mieszamy w przybliżeniu z taką samą ilością sproszkowanej kalafonii, i następnie dodajemy spirytusu lub "tri", aż do otrzymania mieszaniny o koncentracji rzadkiej pasty. Większe ilości pasty przechowujemy w małej flaszeczce z brązowego szkła dla ochrony przed wyparowaniem rozpuszczalnika oraz przed naświetleniem. Materiał, który chcemy posrebrzyć, oczyszczamy przez zanurzenie na kilka minut w "tri" lub benzynie, a następnie pokrywamy cienką warstwą pasty przy użyciu pędzelka. Przedmiot ogrzewamy stopniowo nad małym płomykiem palnika gazowego. Gdy ogrzewana warstwa zmieni gwałtownie barwę z brunatnej na matowo-białą, przerywamy ogrzewanie i po ostudzeniu przylutowujemy przewody. (Jan Demkiewicz RiK10/1967) |
20. Lutowanie
aluminium Bardzo dobrze daje się lutować aluminium z innymi metalami lutującymi przy użyciu pasty lub kalafonii. Przedmiot aluminiowy oczyszczamy z tlenków, aż do uzyskania błyszczącej powierzchni w miejscu lutowania. Następnie smarujemy ją cienką warstwą oliwy, smaru (towotu) lub nawet masła. Tak przygotowana powierzchnia jest zabezpieczona przed oddziaływaniem tlenu, który znajduje się w powietrzu. Na gorący grot kolby lutowniczej nanosimy cynę i pocieramy nim po powierzchni w miejscu lutowania do chwili, aż wyczujemy charakterystyczny moment hamowania grotu. Oznacza to, że pobiela się powierzchnia aluminium. Po pobieleniu przedmiot możemy odłożyć na pewien czas bez obawy, że jego powierzchnia się utleni, bądź też zaraz przylutować końcówkę drutu, np. miedzianego. Miejsce zlutowania jest pewne, tak pod względem elektrycznym, jak i mechanicznym. (Klemens Gabriel Buler, RiK10/1971) |
21. Stosowanie zastępczych
lamp elektronowych Tutaj możesz znaleźć tekst porady. (J. Fijałkowski Radioamator 3/1959) |
22. Sposób
wykonania podstawek do lamp miniaturowych Tutaj możesz znaleźć tekst porady. (Lechosław Urbaniak Radioamator 2/1959) |
23. Jak
przywrócić emisję lampom ECH21 i UCH21 produkcji krajowej Tutaj możesz znaleźć tekst porady. (Kazimierz Woliński Radioamator 2/1959) |
24. Naprawa wkładki gramofonowej
(z dwoma igłami) typu UK8.
Trzeba stwierdzić, że taka wkładka nigdy nie zagra jak nowa. Ale nie będzie krzyczała milczeniem. |
25. Jak przykręcić
nakrętkę w trudno dostępnym miejscu
Często bywa tak, że musimy przykręcić nakrętkę w jakimś trudno dostępnym
miejscu obudowy, pod elementami urządzenia lub w otworze. Bywa, że nie możemy tam nawet włożyć palca. Sposób radzenia sobie w takich sytuacjach
jest jednak bardzo prosty i dość niezawodny. Należy wziąć odpowiednio długi
kawałek węża gumowego lub PCV (lepsze są te bardziej sztywne), i nasadzić go
pewnie na nakrętkę. Najlepiej by było, gdyby wchodził dopiero po
rozgrzaniu - mamy wtedy gwarancję, że będzie mocno trzymał. Po "uzbrojeniu" wężyka,
zbliżamy go tam, gdzie nakrętka ma być założona- i nakręcamy bez obawy
upuszczenia - jeżeli nie chwyci śruby, to wciąż mamy ją w wężyku i możemy
próbować dalej nie tracąc czasu na "przetrząsanie" urządzenia. |
26. Jak poprawić odtwarzanie tonów wysokich w
magnetofonie ZK140 i pochodnych typach?
Przywracając do życia te magnetofony, dawno nie pielęgnowane ręką konserwatora praktycznie zawsze stwierdzam przy odtwarzaniu dobrze nagranej taśmy brak odtwarzania tonów wysokich i ogólnie kiepską dynamikę odtwarzanego nagrania. Przyczyną tego stanu rzeczy jest przede wszystkim zniszczenie gąbki dociskającej taśmę, która z biegiem lat po prostu się wykrusza. To samo zresztą dotyczy gąbek
zabezpieczających talerzyki (gąbki te znajdują się po wewnętrznej stronie klapy obudowy). |
27. Oznaczenia
i typy kondensatorów Tutaj możesz znaleźć tekst. (zabrał na podstawie literatury i norm Grzegorz Makarewicz "gsmok" na Forum TRIODy) |
© 2000-2010 FonAr Sp. z o.o. / TRIODA |