|
Podajemy uzupełnienie
opisu wzmacniacza wysokiej jakości, zamieszczonego w numerze
3/1964.
W inwertorze fazy zastosowano podwójną triodę typu ECC83, natomiast w stopniu końcowym dwie pentody EL84. Wszystkie oporniki, z wyjątkiem opornika 150omów i 20omów powinny być masowe i o obciążalności 0,25W, natomiast opornik 150omów (katody lamp EL84) - drutowy o obciążalności 6W, a opornik
20K (w przewodzie "plusowym") o obciążalności co najmniej 1W.
Ponieważ czułość wejścia wzmacniacza wymagana dla uzyskania mocy 10W wynosi ok. 0,2V, więc nie może on być sterowany bezpośrednio z adaptera, a tym bardziej z mikrofonu. Dla umożliwienia podłączenia tego rodzaju przetworników konieczne jest wyposażenie wzmacniacza w dodatkowy stopień wzmocnienia. Ze względu na to, że charakterystyka odtwarzania jest liniowa, korzystne będzie zaopatrzenie dodatkowego stopnia wzmocnienia w korektory barwy tonu, w celu przystosowania przebiegu charakterystyki do rodzaju odtwarzanej audycji.
Schemat wzmacniacza wstępnego przedstawiony jest na
rys.1. Układ ten umożliwia dowolne miksowanie sygnałów z trzech kanałów, mianowicie z radioodbiornika R, mikrofonu lub głowicy magnetofonowej M/G oraz adaptera Ad.
Rys.1.
Napięcia o największej czułości włączane są na siatkę połówki lampy ECC83(V1), przy czym wstępna regulacja wzmocnienia i miksowanie tego kanału odbywa się za pomocą potencjometru P4. Druga połówka tej samej lampy (V2) wzmacnia ponownie sygnał, którego wartość w punkcie X jest dzięki temu jednakowa dla wszystkich kanałów, o ile potencjometry P3, P4 i P5 ustawimy jednakowo, a napięcia sygnałów R, M/G, Ad będą odpowiadały wartościom 0,8V, 3mV, 40mV.
Wejście adapterowe Ad dołącza się do siatki pierwszej połówki drugiej lampy ECC83(V3) i reguluje potencjometrem P5. Po wzmocnieniu, napięcia tego kanału są kierowane przez kondensator 50nF do punktu X, który stanowi wejście układu regulacji barwy tonu.
Sygnały z odbiornika są kierowane również przez układ pojemnościowo-oporowy do punktu X, lecz już bez uprzedniego wzmocnienia, a napięcie tego kanału reguluje się potencjometrem P3. W ten sposób ustawiając odpowiednio suwaki potencjometrów można miksować audycje odtwarzane z trzech wspomnianych źródeł.
Między punktem X a siatką drugiej połówki drugiej lampy ECC83(V4) włączony jest regulator barwy tonu. Dodatkowe wzmocnienie przez V4 jest konieczne, ponieważ regulator barwy tonu wprowadza tłumienie. Umożliwia on niezależną regulację za pomocą potencjometrów liniowych P1 i P2 o oporności
1M każdy. Regulacja wysokich tonów odbywa się za pomocą P1, natomiast niskich - za pomocą P2. W środkowym położeniu suwaków obu potencjometrów wzmocnienie w całym paśmie jest jednakowe i charakterystyka wzmacniacza liniowa. W górnym położeniu suwaków silnie uwydatnione zostają tony niskie i wysokie, natomiast w dolnym położeniu - osłabione. Przy dolnym ustawieniu suwaka potencjometru P1, a górnym P2 - tony wysokie będą osłabione, natomiast niskie uwypuklone. Przy odwrotnym ustawieniu końcowym obu suwaków nastąpi uwypuklenie tonów wysokich, a osłabienie niskich. Zakres regulacji wynosi ok. ±15dB w stosunku do częstotliwości odniesienia 1000Hz.
W obwodzie siatki lampy V4 włączony jest dodatkowo potencjometr P6, regulujący ogólne wzmocnienie i zapobiegający ewentualnemu przesterowaniu końcowego wzmacniacza, którego opis i schemat był zamieszczony w numerze 3/64. Zaciski W należy połączyć z wejściem inwertora fazy, natomiast zacisk A - z kondensatorem
5µF i opornikiem 20K w przewodzie plusowym.
Prawidłowa praca wzmacniacza zależy w dużej mierze od dokładnego ekranowania potencjometrów P3, P4 i P5, jak również całego układu regulatora barwy tonu. Jako jedno z rozwiązań można przyjąć umieszczenie potencjometrów P3, P4 i P5 na płycie czołowej wzmacniacza nad chassis, a potencjometrów P1, P2 i P6 również na tej samej płycie, lecz pod chassis.
Potencjometry powinny być osłonięte od tyłu przegrodami metalowymi w kształcie ścianek ekranujących, przymocowanych do chassis. Kondensatory i oporniki wchodzące w skład regulatora barwy, należy lutować tuż przy odpowiednich potencjometrach, w ten bowiem sposób będą one osłonięte wspomnianymi ekranami. Przewody łączące wejście mikrofonowe z potencjometrem P4 i z siatką lampy V1 powinny być jak najkrótsze i w koszulce ekranującej. Wszystkie punkty masy w obrębie każdej lampy lutuje się w jednym miejscu do specjalnie poprowadzonego przewodu, który łączymy z zaciskiem "ziemia" w wzmacniaczu.
Zasilacz do powyższego wzmacniacza powinien dostarczać napięcia wyprostowanego 250V przy natężeniu ok. 100mA. W celu zmniejszenia przydźwięku do minimum należy włączyć równolegle do przewodów żarzenia lamp potencjometr drutowy o oporności 100omów, którego suwak łączymy z przewodem "masy". Przydźwięk zmniejszamy, ustawiając odpowiednio suwak tego potencjometru przy uruchamianym wzmacniaczu.
Schemat zasilacza przedstawiony jest na rys.2.
Rys.2.
W przypadku wykonywania transformatora sieciowego we własnym zakresie, należy zastosować rdzeń o przekroju środkowej kolumny
10cm2 i nawinąć następujące ilości zwojów:
- uzwojenie sieciowe 220V - 990 zw. średnicy
0,45 CuE
- uzwojenie anodowe - 2x1000 zw. średnicy
0,3 CuE
- uzwojenie żarz. lampy prost. - 29 zw. średnicy
0,75 CuE
- uzwojenie żarz. lampy wzmacn. - 29 zw. średnicy 1,5.
Właściwości wzmacniacza zostaną w pełni wykorzystane przy zastosowaniu odpowiedniego zestawu głośników. Ponieważ maksymalna moc wzmacniacza dochodzi do 12W, wskazane jest więc zmontowanie czterech głośników o mocy
3÷4W każdy, w układzie pionowym, jeden nad drugim. Z głośników produkcji krajowej może być użyty typ GD31-21/5. Ponieważ oporność wyjścia wzmacniacza wynosi 15omów, a oporność każdego głośnika również 15omów, więc dla prawidłowego dopasowania należy je łączyć szeregowo-równolegle tak, jak pokazano na
rys.3.
Rys.3.
Przed dokonaniem połączeń należy głośniki "sfazować". W tym celu przy użyciu bateryjki 4,5V (lub akumulatora) dołączanej kolejno do każdego głośnika, wprowadzamy w ruch ich membrany obserwując, czy wychylają się one w jednym kierunku. Następnie oznaczamy końcówki głośników znakiem "+" i "-" zgodnie z biegunami dołączonej do nich baterii, a powodującymi jednokierunkowe ruchy membran w chwili załączania. Z kolei łączymy wszystkie głośniki zgodnie z
rys.3. Ekran (deska), do którego przykręcimy głośniki, należy wykonać ze sklejki o grubości 10÷12 mm i wymiarach 150x50cm. Całość najlepiej umieścić w narożu pomieszczenia, opierając dłuższe boki ekranu o schodzące się ściany.
Przy użyciu tylko jednego z wejść wzmacniacza, np. adapterowego, potencjometry pozostałych kanałów powinny być ustawione na "minimum", lub zaciski wejściowe zwarte, co zapobiega powstawaniu szumów lub przydźwięku. Dotyczy to zwłaszcza wejścia mikrofonowego, którego czułość jest największa.
|