konserwacja odbiornika radiowego

"Konserwacja odbiornika radiowego"
Radioamator 8/1955

     Odbiorniki radiowe często ulegają uszkodzeniom nie tylko dlatego, że są źle zbudowane lub nie mają wystarczającej wytrzymałości mechanicznej, lecz również dlatego, że niewłaściwie je eksploatujemy albo też nieodpowiednio się z nimi obchodzimy.
     Każdy lub przynajmniej większość z nas ma do czynienia z delikatnym zegarkiem, który nie w mniejszym stopniu niż odbiornik narażony jest na uszkodzenie. Jednakowoż zegarek służy nam przez wiele lat, ponieważ obchodzimy się z nim ostrożnie. Inaczej jednak bywa z odbiornikiem radiowym. Takich środków ostrożności w stosunku do niego nie stosujemy, uważając je jako błahe, mimo że w innych przypadkach są one dla nas prawem.
     Wspomniany jako przykład zegarek chronimy od pyłu i innych zanieczyszczeń, nakręcamy bardzo ostrożnie, aby nie uszkodzić sprężyny, chronimy przed wstrząsami lub uderzeniami itp. Tak samo jak z zegarkiem powinniśmy się obchodzić z odbiornikiem radiowym. Oczywiście trzeba znać najpierw podstawowe zasady konserwowania go podczas eksploatacji. spróbujmy podać niektóre z nich.

GDZIE USTAWIAĆ ODBIORNIK RADIOWY

     Zagadnienie to może na pozór nie mieć żadnego znaczenia. Ale tak nie jest. Odbiornika nie powinno się ustawiać na parapecie okiennym lub w miejscu narażonym na wilgoć. Nie można go również ustawiać w pobliżu pieca lub innych urządzeń grzejnych.
     Wilgoć bardzo ujemnie wpływa na odbiornik. W zawilgoconych częściach obniża się oporność izolacji, w wyniku czego zwiększa się upływność prądów i zmieniają się warunki pracy odbiornika. Pod wpływem wilgoci utleniają się miejsca lutowań i styki, szybko ulegają uszkodzeniom przewody na uzwojeniach cewek, transformatorów itp., deformują się drewniane i papierowe części, wypacza się i rozkleja skrzynka odbiornika. Z drugiej strony przechowywanie odbiornika w bardzo suchym i zbyt ocieplonym miejscu powoduje rozsychanie i paczenie skrzynki.
     Odbiornik powinien być przechowywany w normalnej temperaturze. Najlepiej ustawić go na stole lub specjalnym stoliczku, w takim miejscu, aby dostęp do niego był swobodny i aby nie trzeba było aparatu przestawiać lub przesuwać. Pod skrzynkę zaleca się podłożyć kawałek wojłoku, materiału, gumy lub inną podkładkę elastyczną, która zabezpieczy odbiornik przed ewentualnymi wstrząsami.
     Na skrzynce odbiornika nie należy ustawiać wazonów z kwiatami lub innych przedmiotów, ponieważ mogą one uszkodzić powierzchnię skrzynki, a w przypadku wylewania się wody - zwarcia w jego montażu.
     Nie mniej szkodliwie na pracę odbiornika działa pył. Powoduje on również upływność prądów w obwodach, występowanie szumów i trzasków podczas pracy, a w połączeniu z wilgocią - powstanie zwarć. Dlatego też odbiornik należy co pewien czas przecierać suchą i czystą szmatką, a "wnętrze" odkurzać miękkim pędzelkiem.

WŁĄCZANIE I WYŁĄCZANIE ODBIORNIKA

     Przed samym włączeniem nowego, nieznanego dobrze jeszcze odbiornika, zaleca się zapoznanie się wpierw z jego budową na podstawie załączonej instrukcji fabrycznej. Należy zapoznać się również z rozmieszczeniem lamp, ze sposobem podłączania źródeł zasilania (przede wszystkim w odbiornikach bateryjnych), rozmieszczeniem pokręteł i ich przeznaczeniem. Należy zapamiętać ilość skoków przełącznika i kierunek obracania gałek.
     Przed włączeniem po raz pierwszy odbiornika do sieci należy obowiązkowo sprawdzić, czy jest on dostosowany do zasilania przy takim właśnie napięciu sieci oraz czy przełącznik pierwotnego uzwojenia transformatora lub oporników znajduje się we właściwym położeniu. Jedynie po tak dokładnym sprawdzeniu i zaznajomieniu się z odbiornikiem można przystąpić do jego użytkowania.
     Antenę i uziemienie należy zawsze włączać we właściwe gniazdka. Uziemienia nie włącza się w gniazdko "antena" i na odwrót. Pokrętłem strojenia obracamy płynnie bez nagłych skoków. Jeśli pokrętło przełącznika podzakresów nie chce się obrócić, należy upewnić się czy próbujemy obracać je w prawidłową stronę. Nie trzeba stosować siły, ponieważ prowadzi to do poważniejszych uszkodzeń.
     Wyłączając odbiornik przełączamy wyłącznik w położenie "wyłączone", a poza tym wyjmujemy wtyczkę z gniazdka sieci zasilającej. Jeśli wskutek spadku napięcia sieci przełącznik regulujący zasilanie został przełączony z wyższego napięcia na niższe, np. z 220V na 200V, to po wyłączeniu odbiornika przełącznik ten należy ustawić w położenie 220V. W przeciwnym razie można zapomnieć przy ponownym uruchomieniu odbiornika o dokonanym przełączeniu i spowodować uszkodzenie (np. przepalenie włókien żarzenia lamp).
     Wykorzystując do odbioru antenę zewnętrzną, odłączamy ją od odbiornika każdorazowo po ukończeniu pracy i łączymy z przewodem uziemienia. Antena włączona (szczególnie w porze letniej) może być przyczyną uszkodzenia odbiornika przy wyładowaniach atmosferycznych. W antenie bowiem może zaindukować się wówczas duża SEM i prąd będzie dążył do spłynięcia do ziemi. Jeżeli antena będzie uziemiona, prąd ten swobodnie spłynie do ziemi i między anteną a ziemią nie będzie różnicy potencjałów. W przypadku zaś, gdy antena będzie przyłączona do odbiornika, prąd dążąc do spłynięcia do ziemi, będzie zmuszony płynąć przez obwód antenowy, co może spowodować jego uszkodzenie (np. spalanie, opalenie izolacji itp.).

OBCHODZENIE SIĘ Z LAMPAMI I INNYMI CZĘŚCIAMI SKŁADOWYMI

     Wszystkie czynności związane z okresowym przeglądem odbiornika należy wykonywać bardzo ostrożnie. Duże znaczenie ma prawidłowe obchodzenie się z lampami radiowymi. Lampa, jak wiadomo, szybko obniża swą zdolność do pracy wskutek przegrzania (przeżarzenia) włókna, a poza tym na skutek oderwania się szklanego balonika od cokołu. Dlatego też należy przyjąć za prawidło, że przy wstawianiu lamp w podstawki należy trzymać nie za balon lampy, lecz za cokół. Jeżeli lampa tak mocno tkwi w podstawce, że trudno ją wyjąć ręką, to trzeba podważyć ją za pomocą wkrętaka, wprowadzając jego ostrze pod cokół.
     Lampy ulegają uszkodzeniom również na skutek silnych uderzeń i wstrząsów; stłuczeniu może wówczas ulec sam balon szklany.
     Przy przeglądaniu odbiornika nie należy odkręcać żadnych wkrętów lub nakrętek, a w szczególności tych, które są pomalowane farbą lub lakierem. Te ostatnie dlatego właśnie są pomalowane, aby rzucały się w oczy i by każdy od razu mógł je zauważyć i odróżnić. Odkręcanie ich narusza zestrojenie układów odbiornika.
     Przy ścisłym przestrzeganiu wymienionych wyżej prawideł eksploatowany odbiornik będzie dobrze pracował przez długi okres czasu, niekiedy nawet przez kilka lat.

C.S.

[artykuły]